Theo ông Rajat Sethi - đồng sáng lập công ty công nghệ Qubeats Ấn Độ, chuyên gia về ứng dụng công nghệ trong chính sách công - trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo AI ảnh hưởng sâu rộng đến các ngành nghề trong nhiều lĩnh vực, một số ngành sẽ chịu tác động lớn hơn, trong khi những ngành khác vẫn có thể duy trì lợi thế.
Ông Rajat nói: “ Nếu bạn nhìn vào nhiều nghiên cứu về các ngành sẽ bị AI tác động trước và sau, bạn sẽ nhận ra rằng ngành phần mềm, cùng với các ngành nghề chuyên môn như luật, tư vấn, kế toán, thuế vụ - là những lĩnh vực bị gián đoạn mạnh mẽ nhất. Trong khi đó, sản xuất công nghiệp sẽ chịu ít tác động từ AI hơn.
Vì vậy, tôi tin rằng, Việt Nam - quốc gia đã nổi lên như một trung tâm sản xuất rất mạnh mẽ của thế giới - cần tiếp tục bảo đảm duy trì lợi thế vượt trội trong sản xuất này. Nếu có thể tiếp tục duy trì chi phí sản xuất tương đối thấp so với các đối thủ cạnh tranh khác như Bangladesh, Trung Quốc, Indonesia, thì Việt Nam sẽ vẫn giữ được vị thế rất vững chắc”.
Ông Rajat Sethi. (Ảnh: India Foundation)
Ông Rajat trả lời Báo Điện tử VTC News bên lề buổi thảo luận chính sách “Quản trị trong kỷ nguyên công nghệ” (Policy Lab: Governance in the Technological Age), thuộc khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh thanh niên ASEAN-Ấn Độ .
Nhìn từ câu chuyện Việt Nam đang nỗ lực ứng dụng công nghệ trong các hệ thống quản trị và chính sách công, ông Rajat Sethi nhấn mạnh kinh nghiệm của Ấn Độ trong việc quản lý dữ liệu. “Quyền kiểm soát có chủ quyền của chính phủ đối với các công nghệ then chốt như AI là vô cùng quan trọng”, theo ông.
Theo chuyên gia, hiện hầu hết các công ty công nghệ lớn trong lĩnh vực AI đều do phương Tây chi phối. Và nếu các chính phủ mở cửa mà không có điều tiết, tất cả dữ liệu nhạy cảm có nguy cơ bị rò rỉ.
Chính vì vậy, “dữ liệu tài chính nhạy cảm, dữ liệu quản lý nhạy cảm, các hồ sơ, ghi chú, toàn bộ công việc của chính phủ và các nhà hoạch định chính sách không thể sử dụng các mô hình công khai có sẵn”. Ngoài ra, các chính phủ phải đào tạo đội ngũ chính sách của mình để họ hiểu được những nguy cơ khi sử dụng AI cho các công việc nhạy cảm.
Tất cả những lĩnh vực chứa dữ liệu nhạy cảm - như quốc phòng, y tế - sẽ phải thiết lập một cơ chế riêng, trong đó vừa tận dụng được lợi thế của AI, vừa đảm bảo an toàn dữ liệu, áp dụng các biện pháp kiểm soát dữ liệu, bảo đảm chủ quyền dữ liệu thông qua việc đặt máy chủ tại chỗ.
Chia sẻ về kinh nghiệm của Ấn Độ trong việc đào tạo và hướng dẫn người trẻ phát triển sự nghiệp trong kỷ nguyên công nghệ chi phối, theo chuyên gia, nước này đã xác định một số chương trình trọng điểm xoay quanh các công nghệ then chốt và mới nổi, để chính phủ có thể tập trung và hỗ trợ chuyên biệt hơn cho các chương trình này.
“Bằng cách xác định các lĩnh vực công nghệ trọng điểm, đầu tư tài chính và vận hành theo hình thức ‘sứ mệnh’ - để có thể đào tạo lực lượng nhân lực chất lượng cao trong các công nghệ tiên phong, điều này đồng thời giúp các ngành công nghiệp tiếp cận được nguồn nhân lực có kỹ năng, được đào tạo bài bản, đẩy nhanh tốc độ xây dựng sản phẩm trong các công nghệ tiên phong”.
Vì vậy, bên cạnh hệ thống đại học mạnh để đào tạo nhân tài và lực lượng lao động có kỹ năng trong các công nghệ tiên tiến, Ấn Độ có một số chương trình quốc gia xoay quanh các công nghệ này, có thể kể đến như Sứ mệnh AI Ấn Độ (India AI Mission), Sứ mệnh Lượng tử Quốc gia, Sứ mệnh Không gian Ấn Độ, hay Sứ mệnh lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ của Ấn Độ.
Từ kỷ nguyên triết học đến kỷ nguyên công nghệ
Khoảng 100 đại biểu trẻ đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau như chính trị, công nghệ, học thuật, truyền thông, viện nghiên cứu, cùng nhiều chuyên gia đến từ Ấn Độ, các quốc gia thành viên ASEAN và Timor Leste đã tham dự các phiên thảo luận của Hội nghị thượng đỉnh thanh niên ASEAN-Ấn Độ lần thứ 5, tập trung vào 3 chủ đề: Kinh tế xanh và phát triển bền vững, đổi mới và khởi nghiệp, quản trị trong kỉ nguyên công nghệ số.
Hội nghị thượng đỉnh thanh niên ASEAN-Ấn Độ lần thứ 5
Trong phiên thảo luận chính sách “Quản trị trong kỷ nguyên công nghệ số”, các đại biểu cùng diễn giả thảo luận về cách môi trường chính trị trên thế giới đi từ tập trung vào các tư tưởng, đến các loại hình kinh tế và cuối cùng là công nghệ. Công nghệ đang ngày càng có tác động lớn đến chính trị, kinh tế, xã hội và thế hệ trẻ đang phải đối mặt với nhiều thách thức.
Ngày nay, thế giới bước vào kỷ nguyên thứ ba: kỷ nguyên công nghệ. Các nhà lãnh đạo trên thế giới, từ Mỹ, Trung Quốc hay Ấn Độ - tất cả đều đi tìm câu trả lời về việc ai nắm chìa khóa công nghệ tương lai. “Người có công nghệ lõi không chỉ phục vụ xã hội mình mà còn giữ vị thế lãnh đạo toàn cầu. Bởi vậy, chính trị đang bị công nghệ chi phối, kỹ trị gia ngày càng bước vào chính sách. Trường hợp Elon Musk nổi lên chính là minh chứng rõ nét” , theo ông Rajat Sethi.
Khi từ AI, chip, động cơ phản lực đến mô hình ngôn ngữ - thâm nhập mọi mặt đời sống, nhiều chính phủ và bộ máy chưa thể hiểu rõ các công nghệ, vì họ được đào tạo trong môi trường khoa học xã hội.
Cùng với đó là thách thức từ biến đổi khí hậu, quyền sở hữu trí tuệ, chủ quyền dữ liệu, việc làm bị AI thay thế, thất thu ngân sách do máy móc và robot. Các công ty Big Tech với nguồn lực khổng lồ còn có thể thao túng chính sách. Tất cả những điều này tạo ra mâu thuẫn: làm sao cân bằng giữa đổi mới và điều tiết để vừa không bóp nghẹt sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích quốc gia.
